Van tradities tot ceremonies

Donderdag, 20 april 2017

Edelweis Hotel Bajawa Flores

Vandaag rijden we naar het binnenland van Floris naar het district Bajawa. Er heerst een hindoeïstische sfeer, en ze kennen ook het kastensysteem. Het is een mooie route langs de groene bergen en heuvels. Palmbomen steken hun top ver uit boven de bananenbomen en varens. De bamboebomen doen hun best om de hoge toppen te overtreffen. Tussen al het groen staan de dorpen verscholen met hun stenen huizen, met daken van golfplaten. De graven in de tuinen staan er netjes bij, met daarnaast een enorme schotel voor de ontvangst van de televisiekanalen. We rijden langs de kust, en het is eb, de wortels van de mangrovebomen staan droog. Aan de kust wonen voornamelijk moslims, waarvan het merendeel afkomstig is van Sulawesi. Rond de 16de eeuw kwamen ze met hun prauwen vol met vissersnetten naar de kust van Flores. Ze leefden, en nu nog steeds, van de visvangst. Het waren nomaden, en stichtten gezinnen in iedere kustplaats. Daarom was het onmogelijk om hun verblijf en de gezinnen te registreren. Tegenwoordig is dat niet meer mogelijk en wordt iedereen geregistreerd. Iedereen is voorzien van een paspoort, waarin ook de religie vermeld staat. Verbaasd kijken de koeien ons aan als we langs de kant van de weg stoppen. Ze verdwijnen snel uit het zicht als we bij hen in de buurt komen. Op een van de heuvels kijken we uit over het Zeventien Eilanden Reservaat, waar we gisteren gesnorkeld hebben. Schoolkinderen lopen ons voorbij in hun schooluniformen. Er is een schoolplicht vanaf de leeftijd van drie jaar tot 15 jaar. De school wordt gesubsidieerd door het rijk wanneer de ouders de school niet kunnen betalen. Schooluniformen zijn verplicht zodat er geen verschil ontstaat tussen arm en rijk. De kinderen worden voorzien van een maaltijd op school. Als de kinderen verder willen studeren na hun 15de jaar wordt er geld ingezameld bij de naaste familie en oudste kinderen.  

Vanuit de bus zien we mensen in traditionele klederdracht keurig op een rij staan. Vinni zet de bus aan de kant en Silvester gaat op onderzoek uit om te vragen welke festiviteiten er plaats vinden. Ter ere van de opening van de zoutfabriek gaat er een ceremonie plaatsvinden, de adat, en we worden uitgenodigd door de directeur om naar de ceremonie te komen kijken. Een traditionele dans wordt opgevoerd begeleidt door het gamelanorkest. Na de dans krijgen we een rondleiding door de nieuwe fabriek en wordt het proces van zeezout tot tafelzout uitgelegd. Als de vip’s arriveren gaan we naar buiten en aanschouwen de tradities en offerhandeling van dichtbij. Een varken en een kip worden ter plaatse dood gemaakt op de traditionele wijze. De desu van het dorp schudt me vriendelijk de hand en bedankt ons in het algemeen dat we de ceremonie hebben bijgewoond. Wij vinden het bijzonder, dat we een ceremonie van dichtbij hebben mogen meemaken. Als we verder rijden naar de warmwaterbronnen vertelt Silvester ons dat hij als bruidsschat 10 buffels heeft moeten geven aan zijn schoonvader. Voor voorspoed, geluk en een vruchtbaar leven heeft hij een varken en een kip moeten offeren. Bij de warmwaterbronnen en de waterval van Soa, genieten we van  de verschillende natuurlijk uitgesleten baden en watertemperaturen. De warmwaterbronnen worden gevoed door het water van de vulkaan. Het is even lekker in de warme baden, maar daar hou je het niet lang uit. Om bij de waterval te komen moet je over gladde stenen balanceren. Een vriendelijke dame ziet me stunten en schiet me te hulp. Ze wijst me om naast haar te komen zitten. De dame roept op een vrouwtje om erbij te komen en vriendschappelijk slaat ze een arm om mijn schouder. Breed lachend poseert ze voor de foto die genomen wordt door haar kleindochter. Ondertussen dat wij badderen in de bronnen, hebben Silvester en Jacob gezorgd voor de lunch. In de schaduw genieten we van de gezonde boterhammen en een vers stukje fruit.

Silvester vertelt ons dat het hotel waar we de komende twee nachten zullen verblijven verbouwd wordt. De kamers zullen erg basic zijn maar er is wel warm water. Er is geen restaurant en geen lobby waar we even kunnen zitten. Maar aan de overkant van de weg zijn er een aantal restaurantjes waar we lekker kunnen eten. Ontbijt is er wel in het hotel. Het hotel staat in de steigers, maar aan de buitenkant is te zien dat er hard gewerkt wordt. De muren van onze kamer zijn nog vochtig en de druppels hangen aan het plafond. Op de badkamer is een toilet, een wasbakje en een doucheslang, en daar is alles ook mee gezegd. Het beddengoed laten we voor wat het is, we gebruiken onze eigen lakenzakken wel. De naam Edelweis, doet het hotel geen eer aan. Nadat we de koffers op de kamer gezet hebben gaan we met z’n viertjes op pad. Als we de straat oversteken wuift Silvester op ons. Hij wijst ons een leuk tentje waar we een drankje kunnen drinken. We nodigen hem uit om samen met ons iets te gaan drinken. Gezellig kletsen we onder het genot van een koele Bintang over koetjes en kalfjes. Magda en ik vinden het ondertussen tijd worden om het dorp te verkennen. De heren blijven achter, en na onze wandeling zullen we hen daar weer oppikken. Het is al wat later in de middag en de winkels sluiten vroeg hun deuren. De mensen die we onderweg tegenkomen zijn erg vriendelijk, en vragen belangstellend waar we vandaan komen. Een jongeman komt naar ons toe, en vraagt of hij met ons op de foto mag. Hij is belangstellend naar onze reis en vraagt ons naar de route. Na de uitleg en een vriendelijk dag zeggen, lopen we terug naar het hotel. Onderweg vergeten we niet de mannen op te pikken. We frissen ons op en gaan met z’n allen eten in een van de restaurantjes. Wat smaakt het eten toch voortreffelijk. Alles wordt vers bereidt, maar dat houdt wel in, dat we langer moeten wachten op ons eten. Maar dat geeft niet, we hebben alle tijd.

Rees en Ruud

Vrijdag, 21 april 2017

Ebulobo huilt dikke tranen, hij zoekt zijn vrouw Inerie, om samen op hun slapende zoon Wolobobo te letten. Dit is een legende die vertelt wordt over de drie vulkanen. Ebulobo is een van de mooiste vulkanen van Flores. Vandaag rijden we naar de top van de slapende Wolobobo vulkaan vanwaar we een uitzicht hebben over de Gunung Inerie. Bij helder weer is zijn kegelvormige top goed te zien. De route voert door dichtbegroeide bospaden, die normaal gesproken door geen andere touroperator als Koning Aap gereden wordt. Silvester heeft deze route zelf uitgestippeld, maar voor de chauffeur is het een heel karwei. We starten onze route over de Flores Highway. Deze weg loopt van het oosten naar het westen van Flores en heeft een traject van 650 km. Dit is de enige snelweg (bij ons heet dat een provinciale weg) die de uiteindes van het eiland met elkaar verbindt. Langs de kant van de weg zien we veel mensen aan het werk. Op vrijdag werkt de gemeenschap samen aan diverse projecten in hun dorp. Of het nu bouwwerkzaamheden betreft, of dat het dorp schoongemaakt moet worden, de taken worden onderling verdeeld. Voordat we het bospad naar de voet van de Wolobobo vulkaan inslaan stuitten we op een trouwerij, en we zijn geen goede toerist als we niet even stoppen om foto’s te maken. Het bruidspaar en hun familie staan buiten bij de kerk, en we worden uitgenodigd om foto’s te maken van het bruidspaar. We worden zelfs uitgenodigd voor het feest van vanavond. Bij het bamboebos stappen we uit voor een korte wandeling. De bus pikt ons een stuk verderop weer op. Op de top van de Wolobobo vulkaan hebben we een prachtig uitzicht over de Ebulobo en de vulkaan Inerie. De kegelvormige top van de 2230 meter hoge Inerie is in wolken gehuld. Het lijkt alsof er een sluier over de top gelegd is. Met een beetje geduld waait de wind de wolken weg en is de vulkaan helemaal vrij. Ebulobo blijft in de wolken gehuld en geeft niets van zijn mysterie prijs.

We stoppen bij de koffieplantages onderweg naar Bena, één van de twee traditionele dorpen die we vandaag bezoeken. De boeren krijgen de grond van de regering. De boeren planten daar hun koffieplanten voor eigen gebruik. De koffie mag niet met winstbejag verkocht worden, men noemt deze overeenkomst conservatie. Om de boeren toch hun geld te laten verdienen wordt er samengewerkt met de coöperatie Max Havelaar. De boeren krijgen een eerlijke prijs voor hun koffie, en hebben daardoor toch een bron van inkomsten.

Ooit was er een vrouw, Na genaamd, die naar het oerwoud ging om voor de jagers een gezonde maal te maken. Ze verdwaalde in het oerwoud, en de mensen gingen naar haar op zoek. Ze riepen haar naam, maar ze antwoordde niet terug. De legende vertelt, dat vanaf toen het dorp de naam Bena (roepen op Na) heeft gekregen.

Bena is een traditioneel dorpje met megalithische stenen. Deze stenen worden nog steeds gebruikt om offers aan geesten te brengen. Nog regelmatig worden rituelen gehouden, vaak als eerbetoon aan de voorouders. De dorpsoudsten nemen bij deze offer- en ontmoetingsplaatsen belangrijke beslissingen, die invloed hebben op hun relaties met het bovennatuurlijke. Zij handhaven ook de ngadu, een als mannelijk beschouwde offerpaal die er uitziet als een soort parasol, bestaande uit een bewerkte paal met een rieten puntdak. De ngadu vormt een paar met de bhaga, een aan de vrouwelijke voorouders gewijd huisje met een opening aan de voorkant. De traditionele huizen van Bena hebben steil aflopende hoge daken van gras. Het dorp bestaat uit drie clans, en ieder hoofd van de clan heeft een symbool op het dak van zijn huis staan. Dochters blijven voor altijd in het dorp wonen en trouwen met een man van een andere clan of ander dorp. Als een zoon wil trouwen met een vrouw uit een ander dorp, moet hij eerst toestemming vragen aan zijn moeder. De navelstreng wordt bewaard in het bhaga huis, het huis van de moeder. Als een zoon sterft en buiten het dorp woont, komt zijn lichaam terug om in zijn eigen dorp begraven te worden. De groenten zijn gesneden, de tafel is gedekt, en voordat we naar het volgende traditionele dorp gaan, gebruiken we eerst de lunch. De kinderen uit de dorpen komen net van school en hebben net als ons een lunchpauze.

Het dorp Luba bestaat uit twee niveaus en op ieder plateau woont een clan. Tegenover het dorp is de school voor de omliggende dorpen. Op de veranda wiegt een oma haar kleinkind in slaap. Kinderen krijgen de namen van hun voorouders, omdat ze geloven dat de geesten van hun voorouders voortleven in de lichamen van de kinderen. Vandaar dat ze veel respect hebben voor hun kinderen en kleinkinderen. We zien drie kleine graven met symbolen, en we vragen ons af, waarvoor deze dienen. Wanneer er personen van de clan sterven die in het buitenland wonen, wordt de navelstreng die altijd bewaard is gebleven, begraven. Het is meestal te kostbaar om de overledene terug te halen naar zijn of haar dorp. De clans zijn vooruitstrevend. Als mensen ziek worden nemen ze DNA af en maken daar medicijn van. De schoolbel luidt, de lunchpauze is voorbij, de middagklas gaat zo weer beginnen.

We zijn op een deftig uur terug bij ons hotel, en omdat er weinig of geen faciliteiten zijn waar je even kunt zitten, gaan we naar de hetzelfde restaurant waar we gistermiddag ook een biertje hebben gedronken. De motorclub is gearriveerd in het dorp. De hele straat bewonderd de Harley Davidson”s van de motorrijders. De leden staan ons vriendelijk te woord, voordat ze op hun motoren stappen om hun rit voort te zetten. Daarbij worden ze begeleidt door een politiepatrouille en een ziekenauto. We zijn goed en wel bij het restaurant als het begint te regenen. We zijn verplicht om binnen te gaan zitten, omdat het terras niet bespaard blijft van de regen. De deur gaat achter ons dicht, omdat ze voorbereidingen moeten gaan treffen voor het diner van onze groep. Een heerlijk Indisch menu wordt ons voorgeschoteld waar je je vingers bij aflikt. Vanavond weer een jarige in onze groep. Het kan niet op met de koek. Een smakelijk toetje, en als laatste nog een biertje voordat we gaan slapen.

Rees en Ruud