Over het ontstaan van Tana,de boze koningin en fady!

10 november 2016 - Antananarivo, Madagaskar

Antananarivo Suzy’s Place B&B

Donderdag, 10 november 2016

Over het ontstaan van Tana, de boze koningin en fady.

Aan het begin van de 18de eeuw is de stad versnipperd in meerdere dorpjes die op een twaalftal heuvels liggen. In ieder dorp heerste een ander koninkrijk. Antananarivo ontstond op de hoogste heuvel van de stad, “Analamanga”, wat “blauw woud” betekent, vanwege het mooie, blauwachtige licht, waardoor de heuvel omgeven werd. In 1610 verjaagt  koning Andrianjaka de Vazimba, de mysterieuze eerste bewoners van het eiland, van deze heuvel. Hij verdedigt de heuvel met duizend krijgers, en geeft de stad de naam Antananarivo, stad van de duizend krijgers. In 1794 bezet koning Andrianampoinimerina, wat letterlijk “hij die regeert in het hart van de Imerina” betekent, de heuvel van Tana. Hij besluit de dorpen te veroveren, en doet dat op een diplomatieke manier. Hij besluit te trouwen met twaalf vrouwen uit twaalf rivaliserende dorpen, en belast elk van zijn echtgenotes met het bestuur van één heuvel. Hij verklaard de twaalf heuvels heilig, en ropet Antananarivo  uit tot hoofdstad. Na zijn overlijden zet zijn zoon Ramada I het werk van zijn vader voort. Hij stelt de stad open voor westerse missionarissen en de religieuze scholen schieten als paddenstoelen uit de grond. Hij is een vooruitstrevend vorst en is gefascineerd door het westen. De handel bloeit op en economisch gaat het Antanarivo voor de wind door de westerse invloeden. Als hij in 1828 sterft, laat hij aan zijn opvolgster, Ranavalona I, zijn eerste echtgenote, een land achter met een westerse invloed, maar dat zich vasthoudt aan zijn tradities. Ranavalona gaat de geschiedenis in als “de bloeddorstige”. Ze moet niets hebben van de westerlingen, verband de westerse missionarissen uit haar land, en laat hun Malagassiche medewerkers vermoorden. Er vallen veel slachtoffers onder de christenen. In de ogen van de koningin is er één fransman, Jean Laborde, die gratie verdiend. Hij voorziet de lokale markt van levensmiddelen en goederen, waaronder wapens. Ze terroriseert verschillende bevolkingsgroepen die niet naar haar pijpen dansen. Zij heeft een zoon, die samen met Laborde probeert haar van de troon te stoten, zodat hij de troon kan betreden. Dit lukt echter niet, en hij moet wachten totdat de koningin in 1861 sterft, en hij de troon betreed als koning Radama II. Zijn regeerperiode duurt echter maar twee jaar en hij wordt op gruwelijke wijze door bezetenen vermoord. Hij was een geliefd koning, hij heeft de doodstraf afgeschaft, de christenen bevrijdt die gevang zaten en de landsgrenzen weer opengesteld voor de westerlingen. Zijn vrouw Rasoherina neemt het touw over, maar ze heeft haar bewind wordt gekenmerkt door het overwicht van de eerste minister Rainilaiarivony, die achtereenvolgens met drie koninginnen in het huwelijksbootje stapt. Hij kan nu alle politieke beslissingen nemen en onderhandelt met de westerlingen. Talrijke bevolkingsgroepen hebben zich ondertussen tot het christendom bekeerd. Koningin Ranavalona neemt ook deze overmoedige stap, en dat wordt haar niet in dank afgenomen door haar onderdanen. De macht van de missieposten neemt toe, zeker door het onderwijs en ze geven medische zorgen. Na de dood van Jean Laborde breekt er een conflict uit en eist Ranavalona III de troon op, maar de fransen hebben meer macht dan de Malagassiërs. In 1895 is de Franse kolonie een feit.

Nieuwsgierig geworden naar de paleizen van de koning en de koningin is ons idee om een bezoek te brengen aan de paleizen .Zo gezegd, zo gedaan, en gaan we vandaag op citytour en gaan we een beetje opsteken van de historie van de grote stad .Om de verkeersluwte te vermijden, kiest onze chauffeur een sluiproute, en rijden we door verschillende dorpjes. Er wordt hard gewerkt op de rijstvelden, en ondertussen dat de mannen de rijst plukken, zorgen de vrouwen dat de was kraakhelder wordt. In de tussentijd dat de was droogt, maken ze de lunch klaar voor het hele gezin. Op een afvalberg pluist een oude vrouw het puin na, op zoek naar bruikbare spullen. Er is vanalles te koop langs de kant van de weg. Je kan het zo gek niet noemen, of het is te koop, van meubels tot levensmiddelen. Alleen is er niet voldoende klandizie om er een bestaan van op te bouwen. Bij een klein meer hebben de dorpsvrouwen zich verzameld en doen gezamenlijk de was. Bij een dorpsgrens groeten we vriendelijk in het malagassich, “manahona”, betalen tol en rijden verder. Als we de stad naderen is het snel duidelijk dat de stad is opgebouwd uit heuvels. Het paleis van de koning ligt op de heuvel van het dorp Ambohimanga. Tot aan het einde van de 19de eeuw was het “rova”, zoals een paleis genoemd wordt, volledig “fady” (taboe) voor buitenlanders. De ingang van het complex is versierd met vijgenbomen, die het embleem zijn van de Koninklijke macht. Het rova van de koning is een eenvoudige grote hut van palissander. Het eenvoudige gebouw dateert van ongeveer 500 jaar geleden. Voor de ingang van het paleis is een offerplaats voor de zebu. Met het slachten van een zebu werd het Malagassische Nieuwjaar ingeluid. Het vlees werd verdeeld, waarvan de koning de bult kreeg ( het hoogste deel van de zebu) en het achterste deel ( de koning had altijd het laatste woord).   Als je het paleis wilt binnentreden, moet je het eerst je rechtervoet binnen zetten, als je tenminste de zegen van de voorvaderen wilt krijgen. Het bed van de koning bevindt zich hoog in de noordoostelijke hoek, de heiligste plek. Tegenover de slaapplaats is de eenvoudige keuken, met zeven zitplaatsen. Zeven is een geluksgetal voor de Malagassiërs, en stemt de goden goedgezind. Wijzen met een uitgestrekte vinger is “fady”, en zo zijn er heel wat taboes te bedenken. Maar dit kan per streek anders zijn. Naast het paleis van de koning staat het statige landhuis van de koninginnen. Het is een mooi houten gebouw met een verdieping en balustrades. De meubels in het landhuis zijn nog origineel. De rova’s van de koninginnen zijn groter dan die van de koning. Koninginnen hadden meer macht dan de koning. Er hangt een venetiaanse spiegel die geschonken is door koningin Victoria. De kast met de acht spiegels is in opdracht van de bloeddorstige koningin Ranavalona geplaatst. Ze koos voor het getal acht, omdat dit een ongeluksgetal is voor de Malagassiërs is. Ze was erg wantrouwend, en als er bezoek was, kon ze het bezoek van alle kanten in de gaten houden. Hogerop gelegen zijn de baden van respectievelijk de koning en koningin. Hier vonden de rituele baden plaats voor het nieuwe jaar. Rondom het complex is een mooie tuin, waarvan je uitzicht heb over de stad. Nadat we een kleinigheidje hebben gekocht in een van de kraampjes, gaan we onderweg naar Tana, en gaan we lunchen in het oude station van Antananarivo. Het gebouw dateert uit 1908, en nadat het jaren leeg heeft gelegen, is het gebouw gerestaureerd en doet het dienst als restaurant. Het rova van de koningin bevindt zich in Ville haute, de oude stad. Door brand werd het rova in 1995 zwaar beschadigd. De houten binnenconstructie werd vernield en een groot aantal kostbaarheden. De overgebleven kostbaarheden worden nu bewaard in het museum. De brandstichting vond plaats tijdens een campagne voor de presidentsverkiezingen. Er zou zelfs een brand gesticht zijn aan de andere kant van de stad, zodat de brandweer niet op tijd zou zijn. Men durft het niet altijd hardop te zeggen, Een politieke daad dus, maar vooral een aanslag op een van de belangrijkste heiligdommen. Het zilveren paleis van Radama II uit 1845, het originele paleis van Radama I uit 1796 en versieringen van de Koninklijke graftombes gingen in vlammen op. De stenen gevel van het paleis bleef in stand, en men is nog steeds bezig, maar wel zonder haast, met de opbouw van het paleis. Boven de ingang van het paleis prijkt een arend, een cadeau van Laborde aan Ranavalona I. Daarnaast staat een symbool in het teken van de vruchtbaarheid. Rova betekent versterkte plaats, en het dateert van de eerste koning die in het begin van de 17de eeuw de Vazimba verdreef om zich daarna te vestigen op het hoogste punt. De kannonnen bij de ingang van het paleis zijn een geschenk van koning William George IV in 1822. De gids vertelt ons over de gebruiken van de Malagassiërs. Jongens tussen de twee en vijf jaar worden besneden. Het velletje wordt opgegeten door opa, om de mannelijkheid te bevestigen. Tweelingen worden niet geaccepteerd, de jongste zal het onderspit moeten delven en zal sterven. Op het grasveld staat een bord met opschrift “Trano masina”, gezegend huis. Maar hopen dat daar geen tweeling geboren gaat worden. Onze chauffeur start de auto, teken dat we de terugtocht naar ons hotel gaan aanvaarden. We kijken nog even over de grote staat uit. Tana reikt tot achter de heuvels en telt 3,2 miljoen inwoners. Achter de heuvels wonen de armste mensen, die naar de grote stad komen om hun fortuin te zoeken. Maar ook in de stad is er geen werk voor alle mensen. De voertaal is het Malagassisch en het Frans. We belandden in de avondspits, maar onze chauffeur weet de auto zo te manouvreren, dat we snel de verkeersdrukte voorbij zijn. Vanmorgen heb ik de chauffeur gevraagd, of hij wist waar ik het beste Antemoro papier kon kopen. Het is een speciaal soort papier, dat alleen in deze streek gemaakt wordt. Plotseling stopt hij, en vraagt ons om uit te stappen. Hij loopt met ons naar een winkel en wijst op het papier waarna ik op zoek was. Ik onderhandel een beetje met de ondernemer, koop het papier, en stap tevreden in de auto. Bij ons hotel aangekomen kleden we ons om en gaan nog even gezellig bij Nand zitten.

Nadat we nog even met Nand gekletst hebben, besluiten we om naar het restaurant te vertrekken. De nachtwaker ziet ons vertrekken en rent snel naar binnen. Haastig komt hij terug en vergezeld ons onderweg. Waarschijnlijk heeft hij aan Nand gevraagd of hij ons moet begeleiden. Het is onze laatste avond in de stad, en we besluiten voordat we gaan eten, een drankje te doen in het plaatselijk café. Iedere keer als we er langs reden, werd er vriendelijk naar ons gezwaaid, en we vinden dat de uitbater van de kroeg ook een centje aan ons mag verdienen. We nodigen onze oppas aan om samen met ons een drankje te gaan doen, en dat slaat hij niet af. Ze kijken wel een beetje vreemd op, als we met ons vijfjes naar binnen komen, maar er worden al snel krukjes bijgeschoven om ons een zitplaats aan te bieden. Het is donker in de kroeg, maar toch voel je al de ogen op je gericht. Maar wij zijn niet uit het veld te slaan, en drinken rustig ons biertje op. Omdat het eten gisteren goed bevallen is, eten we ook deze avond in “Le bois vert”.  Geduldig wacht onze oppas op een muurtje totdat we klaar zijn met eten. Hij begeleidt ons veilig door de donkere straten. Ook nu weer zijn overal de lichten gedoofd, en ligt de uitbater van het café al op een oor.

Het is tien uur: bedtijd……

Rees en Ruud

Foto’s

1 Reactie

  1. E.Creugers:
    14 november 2016
    Hoi Ruud En Resi,
    Geniet van de vakantie en alle avonturen. En natuurlijk van het weer!